Thangthar, lo ngaithla teh…

Kum 89 zet mai khawvêlah hian ka lo awm ta reng mai! Pan lai ni te, that lai ni leh vânglai ni te’n mual an liam a. Beiseina kâwl êng ka neih ve thin tam tak te chu an êng ta lo. Chakna thahrui ka neih ve thin te an kiam zo deuh vek tawh a, natna hrang hrangin min tlakbuak ta thung. Ka hringnuna hmun pawimawh tak chang thin tute, ka laina leh lên rualpui te, thenrual tha tam tak te’n mual min liamsan tawh bawk. Ka khawvêl ni hi ka hmang liam tep tawh a, ka nunna chak lo tak hian thim a hmachhawn tan ta!

Nilêng hian engnge ka tih thin? Ngawi renga ka thut hian engnge maw ka ngaihtuah thin le? Kum tam tak ka lo paltlang tawhte ka chhuikîr thin a. Hlim lai hunte ka ngaihtuah châng chuan ka nui ve thinin, hlim hmêl ka pu thin a; lungngaih ni te ka dâwn thlen erawh chuan, a rukin ka tap thin. Vawiin chuan chumi khami chu ka ti anga, naktukah chutiang khatiang chuan… tiin ka hmalam hun ngaihtuah a tul ve tawh lova. A hahdamthlâk chuang hauh si lo! Ei a hun a, a tulna avângin ka ei ve mai a; ka suangtuahna ka kawm peih tawh loh tâwpah ka muhil leh thin. Thin thi-a mu ta lo chu, ka harh leh thuai a, thawhchhuah hma atangin suangtuah hna bawk ka tan leh thin. Ka that ve lai khan Jail rûn thima hrem mêkte dinhmun hi ka lo suangtuah ve tawh thin a, ka khawngaih hle thin. Mahse, hrem ni ve hauh si lovin, an dinhmun ka pha ta lo! Anni chuan beiseina nên an zalênna ni an nghâk a, kei chuan ka thih ni ka nghâk thung a. Aw… Engvângin nge Khuanu hian heti maia chuai leh tur hian hringnun hi a lo duan le?

Ka khawvêl zîm taka ka mihring puite chezia hi ka thlir nitin thin a. A kum telin khawvêl kalphung hi ka zo lo tial tial bawk. An nun dânah sawi theih nei ve tawh si lovin, thinrima ha chang thial bawp bawp châng pawh ka nei fo. Mi â tlukah pawh min ngaih loh vânga, mi chhawih biak taka min biak châng te hian, a rûk takin ka inhum ruh teuh thin. Ka â lâw lâw lo hi pawi tih châng ka ngah ta mai. Hah taka ka chawm seilen, ka tû leh fâte lakah meuh pawh hian a châng chuan zuk inthlahrung thei ia! Ka dam rei mah mah hi a pawi a ni, a thih ngawt theih si loh. Ka bêng a that tawh loh avâng a, ka hriat nuam tâwk tûra, ring deuha min biak hian ka lâwm a; mahse, mi zawng zawng hnena “He putar hi bêngngâwng a nih hi,” tih hriattir tum niawm taka min au khum vak vak chângte hian ka zak hle thin. Khawii lova ka tei chhuah ve zawk tum te hian, tlûk mualpho leh chetsual hlauh vângin tiang nên ka inhâwl chhuak thin a. Naupang leh tleirâwl thenkhatin min vênthâwnna chhete mah nei lova, min sutthawi fua fua châng te; min sutthlûk palh ka hlauh avânga, kawng ka lo ken tâwk tâwk changte hi a tam thin a sin!

Putar pui ê ti lo hian, ka nu hi ka ngai êm êm thin a. Kum tam tak liam tawhah khân min boralsan tawh mah sela, ka ngaihna a reh thei lo. Ka chak ber thin pawh, naupang chhia anga pangchang taka a tâng belh leh kha a ni. Ka puitling khawvêl liam tawhah khân harsatna tam tak hmachhawn vein, pa chang takin ka lo pal tlang ve tawh thin. Mawi lo ni suh se, ka vânglaia ka thil tawn tam tak kha chu uanthuanpui tham a ni ve a sin. Mahse, tunah hi chuan ka pachang ta lova, ka no lo thei lo a ni. Ka nu ka ngai a ni…. Ka nu! A kalna-a kal ve tawh a, a hnena pangchan hun ka nghakhlel mang tak e aw… A dawtah chuan, ka nupui kha! Kan intawn ni kha hmanni lawk ni hian ka la hre thin. A mak mange, kha tih hun laia a chuai ve thei ang tih pawh ka rin loh, ani meuh pawh kha chuaiin mual hial min lo liamsan ve leh tawh a. Eng mah ti thei tawh lova kan awm hnu pawh khan, ani’n min la dampui ve chhûng kha chu khawhar lutuk lovin ka awm thin a, duat takin min bawihsâwm thin a, ka taksa pêng pakhat ang mai a, ka tâna tangkai leh hlu a ni thin. A thawk tawp thlenga ka tâna nupui rinawm khan, vânah min nghak tih ka hria. Ka nghakhlel ma’nge an hnêna chawlh ve hun tur chu! Lenrual lungduh kaltate’n nghakhlel takin min lo thlîr a, he leiah hi chuan min thlahleltu an bo zo tawh. Kei zawng, ka mal ta em mai!

Dam rei hi malsâwmna-a ngaiin ka lo thlahlel thin kha a ni a. A tâwk leka dam rei hi a lo awm dâwn tain ka hria. Upa thawkhat, min zah phur tâwk vêl kha ni reng thei ila, a zia deuh tûr le. Duh ang ngawt hian Khawvêl hi a kal thei miau si lova; theih chu nise heti reng hian ka awm duh lovang.

Awle, Thangthar, ka dinhmun hrehawm tak hi, ziak fung ka la chawi theih lai ngeia i hnêna ka sawi duhna chhan chu maw… I dam zêl a nih chuan ka dinhmun ang hi i dinhmun a la ni ve ngei ang. Hun hi a liam zung zung a, vânglai ni hi rei lo deuh mai a nia aw..! I tum hma leh i la inrin hmain i la thleng ve ngei ang. Chutih hunah chuan i la hrethiam ve ngei bawk ang. Hei le, ka thuchah duh che hi lo ngai pawimawh hram ang chc..

Tunah khan i Pi leh Pute emaw i chhehvela pitar putarte tân khan malsawmna nih tum tûrin ka chah duh che a ni. A har lo. Kan lâwmna hi nangni chuan ho hle-ah inngai ngei ang. Tawngkam khat leka, mi pangngai biaka min biak hian, min ti tlangval thar leh sawt a; mihring pangngai ka la ni ve tih min hriat thartir leh thin. Chu tluka hlu chu ka tân a awm lova, chu tluka awl chu i tân awm thung si lo. Tar â taka min ngai a, duhsak inti taka thilpêk nêna min dâwr ho ai hian mihring pangngai anga tawngkam khat leka pawha min be thin tute hi, ka tân an hlu zawk fo. Hun i nei lova; ka tawng a lo muang tawh deuh bawk nên, min be hman lo a nih pawhin, hlim hmêl vawikhat min hmuh ringawt pawh hi, ka nun tuihal dangchâr tawh tân hian zotui thiang ang maia tui a ni thin a sin! Ka kum a lo upata mi ningkhâwng ka lo hriat tawh vak loh pawhin min nuihzat ringawt lovin, min hrilhfiah thin la, ka lâwm êm êm ang. Lirthei tlânna kawngpuiah te hian, kawng kan ve a ngaih châng a awm thin a, i tâna har lo tak kha, ka tân chuan huphurhawm chan a chang tlat, min kai la, min hruai kai lawk mai la. Ka tan chuan Mosia’n Israel fate Tuipui sen a hruai kai tluk zet khan a lâwmawm ngei ang. Kawng zim deuha kan intawh dâwn tumte hian hmanhmawh deuh mah la, ka der dêpna min hriat thiampuiin kawng min lo kian lawk mai la; ka rilruin ka fak zui khawp ang che. Bus-a ka lo chuankai ve nikhua-a din reng ka harsat tûr zia min hriatpuia thutna min lo ken var châng te hian, ka lawm em em thin a, ka rilruah ka hre reng thin a sin! Kei ngaihtuah tûr nei tam tawh lo hian chung mai mai chu alawm hlim na’n ka lo hman ve thin. Tin, ‘tar phunchiar’min ti ringawt zêl lo hian, ka thu leh hlate hi min dawnsawn sak ve hrim hrim la. I tâna thil tangkai pawh a lo awm ve mial mai thei a sin! Ka thusawi min ngaihthlâksak ve hrim hrim hian inrintâwkna nasa tak min pe thin tih hria la.

Kan hnamin tar â kan nei bik tlatte hi tar enkawlna lama kan la hniam em vâng a nih ka ring ta hial mai. Tuna khawtlângin min enkawl dân leh min chhawnchhaih ang hi chuan ât mai pawh awl tak tûr a ni reng a ni. Kan sawrkâr lam pawh hian rilru thar sêng ula, tar enkawlna leh ngaihsakna lamah hian tun aia nasain hma lâk tum teh u. Tar lâwmman beitham te kan dawn chângte hian kan lâwm ve thin teh a nia. Ram changkânga an tih thin ang hian, ‘Tar châwmna In’ hi changtlung taka buatsaih ve hi a tha ngawt mai. Tun dinhmuna kan ram leh nangmah ngei pawh i din theihna chhan kha, keini rual ho vâng hi a ni ve bawk a sin. Tar leh upate, zah leh chawimawi na châng kan hnam hian lo hre thar leh mawlh teh se.

Liandâla hla, châng khat lek hian a tlâng ka'n kâwm ange...

Khawi lo ni-a vah chhuah te hian,
Tar leh upate awl tum rawh;
Tanpui ngai âwma an awm chuan,
Tlawmngai langin tanpui zel rawh.