Sawibunga

Sawibunga hi a hming tak chu Sawithanga a ni. Amah hi sa kap thei tak a ni. Luangmama a awm lain Sele a kap a, a sele kah chu a ki a tha elkhen mai a. Hetia sa a kah theih em em laia, Sele ki tha tak a han kap leh ta hi mi thenkhat chuan an itsik ta tlat mai a. Tih hmingchhiat tumin Sawibunga thlahrang lemah an chang a, a chanchin phuahchawpin mak tak takin an than ta vak mai a. Thenkhatin, “Zawlbuk bawhbelah lu bungin Sawithanga kan hmu,” te an ti a, a thenin a rilte awrhin an sawi bawk.

(Sawibunga Sele kah ki chu a ni a, a lu hi thingin nalh takin an siamchawp a ni. Tin, a ki bul lam ve ve hi an tan then tawh a, a tirah chuan hei ai hian a sei niin an sawi. Pi Sangzuali, Theiriat te Sitting Room banga a intar lai thla a ni e)

Tichuan an sawi hrang telh telh a, a khaw nawtin an hlau ta em em mai a. Tlangvalte pawh mahni-in an riak ngam lova. An lenna atang pawhin an haw ngam lova, a huhovin an haw thin niin an sawi.

Sawibunga Sele ki chu an han zut mam han a, ni-ah an han pho a, a mawi em em mai a. A hming pawh a thang ta hle mai a. Lal Seipuia pawhin Valchenga a awm lain, Sawibunga Sele lu chanchin chu a lo hre ve a. A awt ta tlat mai. A upate leh pasalthate hruaiin Luangmamah chuan an zu kal ta a. Luangmam lal chu Seipuia makpa a ni nghe nghe a. Tichuan, Sawibunga inah chuan an zu kal a, “Sawia, i se lu hi ka nei ange,” a tiin a zu dil a. Sawibunga chuan a ui viau mai a. Mahse, Sepuia chuan Silai thal sarih a neih thu leh chung zinga a duh ber chu pek a tiam thu a hrilh vang te leh lal a nih bawk si avangin a hnial ngam ta lova, Sele lu chu a pe ta a ni.

(A sir lam atanga lak ve thung. A tirah chuan a ki leh a ki inkarah hian Patling 3 an thu leng niin an sawi. A awihawm viau. Tunah pawh hian Patling 2 chu an leng zan ang)

Tichuan Sawibunga Selu chu an khua-ah an han hawn chho ta a. In an han thlen chuan, a fapa Vanngura chuan a hlau ta tlat mai! A dam lo ta char char mai a. "Engtinnge i awm?" an han tih chuan, “Sawibunga Se lu hian ka thinah a dawt ngur ngur mai,” a ti a. Se lu chu daipawnah an va dah a, an han kap thuai thuai thin a, chutia an tih chuan a na chu a nuam deuh thin. Mahse, Lal chuan a paih tak tak phal si lova, a la lut leh thin a. A tawp a tawpah chuan Vanngura chu a thi ta nge nge a. A nupui Lalkeuvi phei chuan, “I fapa aiin Se lu i duh alawm,” tiin a ti-el thin, an ti. Vanngura lung hi Valcheng daiah an phun a, tun thleng hian a la awm nghe nghe. Mahse, a thuziak a awm lo a ni awm e.

Sawithanga ni thin Sawibunga tih a lo nih tak dan chu - Kha tia, miin a thlahrang anga an sawi leh a lu bung an hmuh thute an sawi thin avang khan ‘Sawilubunga’ tiin an sawi thin a. A hnu zelah chuan ‘Sawibunga’ tih hming a lo larpui ta a ni. Hetih lai hian amah chuan a thla a hran a hre lova, a chhungte pawhin amah itsiktu an awm a, tih hmingchhiat tumin a thlahrang angin an chang der thin niin an sawi. Amahin a hlauh loh ang bawkin a nupui pawh hian a hlau ve lo. Kristian niin 1945 velah khan tar takin a thi ta a, a lungte pawh an phun a ni. “Kei chu ka thi lovang, Lal Isua lokal thlengin ka dam ang,” a ti thin a ni awm e.

A se lu chu Seipuia chuan paih phal lovin a kawl hlen ta zel a, Theiriat lal inah rei tak an dah a. Chumi hnuah Rolura’n Aizawlah a la phei a, a hnuah Sangzuali ten Theiriatah bawk an la phei leh ta a ni.

Sawibunga’n Sele a kahna hmun tak hi tunlai chuan khawlai vek a ni tawh a, Lungrang Sihtlan an tih hmun niin an sawi.

Thehlep khaw ho ve thung chuan, he Sele hi Sawibunga kah ni lovin an sawi ve leh tlat thung. Midang kahhliam kha Sawibunga hian a chhui zui a, a va hmuh chuan a lo thi tawh a. A ruang lain, “Ka kah a ni,” tiin a sawi ta mai a ni, an ti ve thung.

Sele leh Tumpang hi kan hriat pawlh thin a, Sele chi hrang hrang a awm a, ‘Sele’ tih hi a common name niin, heng hi Sele chi hrang hrangte chu an ni :

1. Kawlfung : Ki mawi tak nei a ni a, a ki hi hman laiin Zen (Silai hlo) bur, Fungki atan an hmang thin.

2. Tumpang : Sele lian ber chi a ni. A ki awmdan chu, a lu chhipah hian a kak deuh phuk a, a sir ve ve-ah a uaithla duai a, a ki hmawr ve ve chu chunglamah a kuai chho leh.

3. Rauri : Sele te deuh chi, ki mawi tak nei tho a ni.

4. Selechhia : Sele ho zinga ki mawi ber an tih thin a ni a. Sawibunga kah pawh hi Selechhia niin an sawi.

Sawi belh ta zel ila : Tun hnai deuhah khan tun hma-a la awm ngai lo Sele tui pal rang hi a awm ta tlat mai a, hei hi a chhan niawma an sawi chu : Ram a lo buai khan Diltlang velah khuan an Sial ho kha an tlansan teuh mai a, ramhnuaiah an awm ta mai mai a. Chung ho chu Sele nen inthlahpawlhin Sele tui pal rang hi a awmphah ta niin an ngai bawk. Sial ang hian a chalah a rang ve deuh bawk. Tui pal rang tih awmzia chu a khup hnuai deuha a vara tial tihna a ni.

Note : Heng chanchin ka ziah ho zawng zawng hi, Pu RK.Lalhluna tawngka atanga ka dawn an ni a. ‘A dik ber e’ ka tihna a ni chuang lo. ‘Unau thawnthu sawi pawh a dang e,’ an tih ang deuhvin, sawi dan hrang hrang a awm thei ang.