Monday, February 22, 2010

Nuthlawi an ti si che maw?

Ka nau thiante hian tum khat chu an rawn lenpui a, kan vawikhat mit intawnna atang chuan sawi thiam mai theih loh thu kan inhlan mawlh mawlh ni ber hian ka inhria. Nia, a nalh chungchuang em mai a, a mit vawi khat min melhna khan a lamah min hip bet nghal vek a. A ta ka ni der mai nia mawle!

Hring dan pangngaiin a chanchinte chiang leh zualin a thiante kaltlangin ka han zawt thuai thuai a, beisei loh tawpin Part II a lo ni der tawh a. ‘Tleitir sakhmel mawii’ ti-a a hming lem ka lo phuahsak hmanhmawhna chu a nihna dik tak chuan a paihthla nghal phawt mai le! Mahse, chiang leh zuala a chanchin ka han hriat chuan ‘Karei! Khawngaihnain ka lo khat ta a..’ Nulat nawmna a hmang ve tan dawn chauh a, a nu leh pate’n sum leh pai dinhmun chauh thlirpuia a duh loh chung pasal an neih luihtir hi a lo ni a. Fa a pai tan chauh tihin hreh teh mahse a pasalin a then miau si avangin tun dinhmunah hian a lo awm ta. Pa tel lovin fa a hring a, lungngai leh hrehawm reng rengin a nau chu a chawi ta a ni. ‘Nuthlawi’ han tih mai tawngkam hian kan rilru a tithlep nghal duh viau mai. Kei pawh ka inzep lo, a nihna ka hriat hmasak ber tum hian na ka ti hle a ni. Mahse, a dinhmun khawngaihthlak tak mai leh a duh reng vang ni lo leh loh theih lohnain a hnuhluh zawk avanga hetianga lo awm ta a nih dan zawng zawng hian khawngaihna nasa tak min neihtir a, chutin khawngaihna chu a lo pung deuh deuh va, hmangaihnain a lo parchhuak ta a ni.

‘Nuthlawi zuna uai hi a na’ an ti thin a, nuthlawi a nih vang ni kher lovin a zunah hi chuan zep thu cheng lo, ka uai na a ni. Nuthlawi a nih tawhna hian kan inkara thianghlimna vawn kawngah danglamna chhe te mah a siam sak lova. A hun kal tawh khan uai betin, mangchhia ang maiin tibuai fo mahse, beiseina kawl eng ka siam sak tak hnu hian a nun chu hmuh theihin lo par parh thar leh a. Nuthlawi hmelhmang a bo tial tial a, ‘nuthlawi zuna uai’ ka inti phal ta meuh lo. Danglamna pakhat erawh chu, han rim ni khua vela naupang lawm engemaw a ruk deuh tala pai luh a ngai thin hi a ni. Pawi ka tih phah der mai si lo.

Hun a liam zel a, kan induhna a pung zel thung a. Hlimna hlirin hun kan hmang dawn emaw kan tih laiin harsatna a awm ta fo mai. Ka chhungte lam atangin, an fapa mal neih chhun ka nih avangin; nuthlawi, fa nei tawh leh nghal zuna uai tur atan min lo phal hauh lo mai. Ka huaisenna zawng zawng sawm khawmin ka’n ti ti pui ngial thin a. Ka thiam ang tawkin nuthlawi kan tih thin dangte aia a danglam bikna te, a dinhmun khirh ziate ka’n sawipui thin. Min hrethiam reng. Mahse, a rem tlat lo a ni. Engtinnge maw ni zel dawn ta le?

Hmakhawsang atang tawh khan ka harsatna tawh ang hi chu mi tam takin an lo tawk tawh a. Lalthutthleng hial chan phah nan te pawh an lo hmang tawh a nih kha. Ka chhai lai di thlanga ka chun leh zuate sira hnawl tura ka han indah chhinin, ni thei ngangin ka hre si lo. Nu leh pate thu zawma ani sira hnawl tur anga thutlukna ka siam dawnin, keimaha a beiseina kawl eng tih bo saktu ni theiin ka inhre ngang bawk si lo. Vala hi ka buai a ni. Ka buai takzet a ni. A thuhrimin hmeichhia leh mipa inkara hmangaihna kan tih fo hi engnge maw a ropui viauna leh a hlut viauna le? Kan hlim a, kan lungngai leh mai a. Kan nui zo chauh a, kan tap leh mai a nih si hi! Beiseina kawl a eng tan chauhva, beidawnna ruamah kal ngaihna hre lovin kan tang leh thin. Hringnun hrim hrim pawh hi han thlakhlelh viauna chhan tur hi a va awm love… Amah avanga ka mualpho theihna te, ka thangtlawm theihna tur zawng zawng chu puitling ka ni ve tawh a, ka hre ve bawk. Ka chhut ve thlipthlep tho. Engatinge a tuar tur berin tawrh ka huam a hnu, ka duh ang chu ka tihpuitlin an khap tlat lem?

Nia, nu leh pate rilru ang diak diak hi putpui thiam pha ve rih lo mah ila, awm ka tihpuina chin chu a awm ve tho mai. An hmangaihna leh an duhsakna zawng zawng dawng chunga an chawm seilen; ka nep bik anga, thiante ka pha lo bik ang tih hlau reng renga ka tana hah pawh sawi lova thawk thintute an ni. Min hmangaihna ka tana an hlan tam tawh em avang leh min la hmangaih zual zel zawk avangin pawhin ka lakah hian beisei an nei thiang tlat a ni. Thil lian leh ropui an beisei miah lo, ‘thuawihna’ mai chauh an beisei chu a ni. Aw.. har ka va ti tak em!

Kan harsatna sut kian dan tur ngaihtuahin zan tam kan sawidun a, kil tin kil tang dap hnu pawhin sawi fel mai chi a ni si lo. Vawi tam mittui nen kiang mai turin min ti a, ka duhna a tipung telh telh mai si. Mahni chauhva han inngaihtuah veng veng chang hi chuan, thil thui zawk thlirin ka thlah mai hi a tha tih chu ka hria, kei leh ka chhungte tan pawh. Mahse, thil theih a ni bur si lo. He harsatna hi ka paltlang turin khuanu’n a lo ruat a, ka pal tlang ngei tur a ni. A tawpah chuan, tumah ti na lovin thil a zial mum theih dawn chuang loh tih hriain, nih nih nihpui rawih mai chu ka tum ta a. Ruahmanna hrang hrang siamin, thiante puihna te pawh dil hialin inruk mai kan rawt ve ta a. A hun leh ni lo thleng tur chiah kan nghak ta! Ka chhungte rilru chu a va na dawn em!

Zirtawp zan a ni a, naktuk Inrinni lo thleng mai tur hi khawvela ka tan ni pawimawh em em ni reng tawh tur, ka nghahhlelh em em, ka huphurh bawk si, kan inruk ni tura kan ruahhman chu a ni. Zanin zet chu kan hmabakin a kam rilru ve ngang aniang chu, leng turin min sawm ngawrh hle. Inrim pangngai anga ka len tawp zan tur alawm tiin leng turin ka insiam ta a. Dan pangngaiin naupang lawm nen ka inring ru leh thlap a. Ni danga inthlahrung ngai hlei lo, an kawngka ka kik tur chu ka inthiam lo lawk deuh tlat. Mahse, inti paukhauh chawpin ka’n kik ta a. A aw ngei mai chuan min lo chhawn leh a, lut turin min han ti a. A hmel ka’n hmu chu, a awmdan a pangngai lo tih ka man thiam nghal mai. An inleng kawmna pindan tlangnel taka ka lo tal ve thin tawhna-ah chuan, ka hriat ngai loh tlangval ni ngei tur hi a lo thu ve a. Min ngaihsan hmel vak loh hian min lo melh a, ka sa deuh pup pup nghal. Chutah, peh hel ngial tum thiam bawk si lo, bah deuh nuai hian ka Duhlaii tĂȘ chuan a inleng chu naute pa a nih thu leh inneih that leh a rawtna te, zawm mai lo thei lo a nih dan zawng zawng te thlengin min hrilh ta vek mai! Ka bing mup mup a, ka sa hut hut a. Ka hawi aa ruai mai ni hian ka hria. Engtinnge ka chhan tak a, engtinnge ka chhuahsan leh tak pawh ka hre fum fe lo, a tap lai hmel ka hmu tih ka ngaihtuah let thei a. Mipa lo awm vein min khawngaih hmel takin min melh tih pawh ka hre thei bawk. A bak hriat mumal ka nei tlat lo. Vai ruaiin in ka thleng a, ka khawvel hi a tawp a ni ber mai.

Mutthilh chu sawi loh ka harh fim tulh tulh a, ka lung chhiat a zual telh telh a. Kan hlim dun lai ni te, hmangaihna avanga harsatna kan paltlang tam tawh dan te, kan tawrhchhuah tep tawh hnua hetiang thil lo thleng ta thut mai te hian min ti lungngai em em a. Thil zawng zawng ka chhui let a, ngaihtuah chhuah lohva pui pawh ka nei lo. Mahse, a tawp miau si a. A fa pa ngeiin neih a rawn duh leh a niha, a niin a lo hnial loh bawk chuan thil tha ber chu a ni tih ka hria. Mahse, kei ve hi? Engtinnge ka lo awm ve zel tak ang le?

Thudik puanchhuahna : Kan inthenna kum 5 lai a ni leh tawh. Nupui neiin fa pakhat kan nei ve tawh. Ka hlim em em. Ka nupui hi ka hmangaih a, ani pawhin min hmangaih a, ka tan a inpe zo tak meuh a ni. Nu leh pate duh ang thlapa nupui pasal inneih hi a lo tha hle a ni tih pawh ka hrechhuakin ka inhria. Ka nuthlawi duhawmi ve thung kha, an innei mai dawn emaw ka ti kha an innei mai ta lova. Hun a liam a, kum a vei a. A fa pawh School a kal tawhin naupang fel tak a ni chho tawh tih thleng chuan pasal neih zai reng a la rel chuang lo. Ka dinhmun atangin a chanchin va ngaihchan a, va zai a mawi tawh loh bakah, khati teh hrepa awm tawh hnua va ngaihchan ve chhen kha tul ka ti lem lova. Rilru kila awm ve rauh rauh chang awm mahse ka ngawih bopui ve leh mai thin.

Tum khat chu lehkha ip lian fu mai hi ka dawng a, eng lam pang nge niang tiha ngaih dan siam thiam lo deuh tak chung chuan ka’n hawng a. A kut ziak ka hriat than fo tawh hnu ngei mai chuan lehkha sei em em mai hi min rawn thawn a lo ni. Thil dang zawng zawng kha chu thil dang nise… a then chauh hi ka'n tarlang teh ang..

…..ruahhmanna fel vek tawh thulh leh tu nih chu ka hreh em em ang tih i hriat ka ring. Mahse, kei mi vanduai hian he ka vanduaina hi engvangin nge i chungah hian ka thlentir ve kher ang? Engvangin nge an fapa an chhuan em em leh an innghahna ber chu an rilru tina turin kei nuthlawi fa pawm tawh lehnghal hian ka lo hel ve chhen lem ang? Mi vanduai ka ni a, ka vanduaina hi keimahah hian tawp sela, kei chu ti hian ka nih nih ka ni mai anga, midangin an tawrh ve kher hi a tulna a awm lo… tiin ka rorelna chuan thutlukna a siam fel ta a. Ruahmanna kan siam dun zawng zawng te thulhtir tura ruahhmanna dang keimaha ka han siam leh ta chu thil nuam a nih loh dan tur i hriatthiam mai ka ring. Naute pa lema chang turte thleng ngaihtuahin ka bum ta che a nih kha! Ka phatsan che ni-a i inhriat hun turte, i beidawng lai leh i hrehawm tuar lai hmelte hmuh ka hreh em a. Kha zan, i rawn len tawp zan kha ka tan chuan zan lungngaihthlak ber a ni kumkhua tawh dawn a ni.

Ti hian nang chu ka duhthu sam ang ngeiin nupui fanau neiin i lo awm ta a. I hlim hmel leh i nupui fanaute hlim hmel ka hmuh fuh ve zauh tum te hian ka thinlung hi lawmnain a khat thin. Damchhunga he ka thuruk hi thup ka tum reng laiin, thudik puanchhuah lohva awm hi tha lo zawka ka hriat leh tak si avangin he lehkha hi ka han thawn ta che a ni.

Hmangaihna tluantlingin ka hmangaih che tih ka thiltih zawng zawng hian a tarlang a. Nang ka hmangaih luat vang che a, ka hrehawm tawrhna te hian ka hmangaihna che an pholang ni-a ka hriatna chauh hi hlimna ka tawn ve theih an lo ni ta a ni. Mahse, ka tum hi hlen ngei ka duh a, he ka thu han sawi ho hian i nun kaltluang pangngai lai kha pen kha pawhin tibuai lo sela. Mawi lo taka awm tum hauh suh ang che. He lehkha hian thinlung taka ka hmangaihna che a puanchhuah hian a tih tur a ti zo der a, a bak engmah, engmah a nih chu aw…engmah, a ngai lo. I awm pangngai rengin awm la, Pialralah chuan Nuthlawi kan awm tawh bik lo anga, hlim takin kan la intawng leh mai thei asin!......


Ka thinlung hi rum sawi hleih theih lohvin a rum a. Hetiang ema hmangaihna nasa hi maw a lo neih le? Ka va zahin ka va ngaihlu tak em!

Aw….... Nuthlawi an ti si che maw?

Saturday, February 20, 2010

TUAI

Tun lai hian ‘Pherh’ ti ten an sawi ta vel a, piansualna chikhat chu a ni ngei mai le. A tuartute ka hmusit lova, pangngai taka awm ve mai an nih phei chuan ka khawngaih thei khawp mai. An aw nemna te, an pianphung danglam deuh avang maia ka huat viauna chhan tur a awm hauh lo. An hna thawhna kawnga thahnem ngai tak tak leh rilru puitling tak tak pawh an awm nual. Mahse, tunlaia Tuai an puang ta thut mai hian lu a ti haiin, hmabak a ti thim hlein ka hre ta tlat mai.

Mizo ngaihdanah chuan Mipa chu a PA tur a ni a, hmeichhe awmnem zawk leh nu nau te’n an thlamuanpui tur a ni. A rilru a paukhauh rualin a taksa pawh a chak tur a ni. Tunlai kan rawlthar thenkhat ho zaw zaw hi chu aw… ben harh theih ni hlawm dawn se, duhsakna avang pawha ben tur ka va hmu tam tak em! Pianphung leh awka chhuak atang reng pawha Tuai lo tih hriat ngawih ngawihte an han Tuai ta tlat mai hi chu a mak deuh chu a ni. Engvangnge ni ta ang aw?

Tuai ho kan ngaihzam thiam tak vang a Tuai nih pawisaklohna lo awm ta a ni thei anga, EMO Lifestyle kan thangthar ten an copy tlat vang pawh hi a ni thei bawk ang. Engpawh chu lo nise, hetiang zela kan kal a nih chuan chhuan hnih chhuan thum lo kal leh turah chuan kan ropui lo khawp ang le. Hmalak dan kawng enge awm a, Kohhran, Sawrkar, NGO, etc. zawngte hian ngaihtuahna sen a hun tan ta fu lo maw? Nge, kan la ngaichang hlek dawn?